Rotterdam heeft een rijke historie en die is uiteraard onuitputtelijk. Iedere dag opnieuw wordt het verleden aangevuld met tal van kleine feiten. Via beeld en tekst voegen zij iets toe aan onze gemeenschappelijke (contemporaine) geschiedenis. Journalisthistoricus Joris Boddaert beschrijft iedere zondag in deze rubriek een Rotterdamse foto. Meestal is het fotografisch beeld onbekend en van langer geleden.
Reacties: [email protected]

Cavalaristen

Terug naar november 1962. Ik woonde in huis bij een eenvoudig, vriendelijk gezin in Bilthoven. Ik was in september 1961 in dit groenrijke plaatsje neergestreken om scholier (hbs A) te worden op de ’Werkplaats Kindergemeenschap’, gesticht door de onderwijsvernieuwer Kees Boeke. Deze anti-autoritaire school is mijn redding geweest, maar dit terzijde. Mijn Engelse leraar Bongers, een aardige man, gaf mij een keer na schooltijd privéles in ‘misleiden militaire keuring’.

Bongers was PSP’er, laat daar geen twijfel over bestaan. Ik zou een paar maanden voor mijn 18e gekeurd worden in een Utrechtse kazerne. De militair aldaar meldde ik dat ik graag in dienst wilde, maar dat ik ‘nogal’ last van mijn rug had.' De man ging akkoord met een herkeuring.

Godlof ontdekte de controlearts een zeer lichte scoliose (kromming) in mijn rug. Resultaat: voorgoed ongeschikt militaire dienst. Wat was ik blij toen ik dit bericht per post ontving. Heerlijk, die 21 maanden durende ongein was mij bespaard gebleven. Heb ook helemaal niks met uniformen, laat staan met wapens. Dat kan toch? Was ook totaal niet met oorlogvoering bezig. Het toen al flink sluimerende Vietnam-conflict liet mij totaal koud. Zelfs op het moment dat er 543.400 Amerikaanse soldaten in dat zo verre uitheemse land bivakkeerden (april 1969; bron: Wikipedia) bleef ik zwijgen. Zo’n stomme, zinloze oorlog, wat moest ik daar mee?

Deze inleiding is nuttig, omdat ik een bijzondere foto plaats van een Rotterdams soldatenschilderij. Best wel een sympathiek beeld van een flinke groep cavaleristen, die zich circa 1910 ophouden in de koopmansbeurs aan de Blaak. Een foto van het schilderij werd in 1988 in mijn opdracht vervaardigd door HVV-fotograaf Niels van der Hoeven. Niels deed zijn werk aan de Voorschoterlaan 139. Daar woonde toen Dick de Klerk, eigenaar van het doek. Ben nu blij dat de foto überhaupt bestaat, want wat wil het geval? Dick verkocht op zeker moment het schilderij. Aan een particulier, dat weet ik zeker. Later werd Museum Rotterdam eigenaar van het schilderij. Overigens overleed Dick begin jaren ’90.

Het is een waardevol schilderij op doek gezet door kunstschilder J.G. Heijberg (1869-1952). Wij moeten niet te licht denken over deze Rotterdamse kunstenaar, zijn leven lang woonachtig in Kralingen. Hij exposeerde al in 1895 in het Amsterdamse Stedelijk museum, waarbij hij een ‘gouden medaille’ ontving. In Parijs werd hij bij de Wereldtentoonstelling (1900) opnieuw bekroond.

Het is jammer dat deze beeldend kunstenaar al op zijn 50ste stopte met schilderen. Hij was nadien nog 15 jaar docent aan de Rotterdamse Academie. Museum Boymans heeft drie doeken van Heijberg in z’n bezit, dus die kunnen wij begin volgend jaar in het imposante depot bewonderen.

In aflevering 87 van mijn HVV-rubriek ‘De Pappegay’ schreef ik zeer uitgebreid over het best boeiende leven van Heijberg. U kunt dat artikel gemakkelijk nalezen, want het is opgenomen in de facsimilebundel deel 2 ‘De Pappegay’.